Jak to się dzieje, że niektórzy uczniowie rozpoczynając naukę w szkole bardziej niż inni przeżywają trudności z rozstaniem z rodzicami. Trudno im się podporządkować regułom życia w klasie, poznawać kolegów i radzić sobie z napięciami.
Analiza literatury wykazała, że istnieją dwie grupy czynników mogących wpływać na poziom zdolności przystosowawczych dziecka. Grupę pierwszą stanowią czynniki wrodzone. Wśród nich istotne są: płeć, wiek, indywidualne cechy układu nerwowego, stan zdrowia, ogólny poziom psychoruchowego rozwoju dziecka. Między tymi elementami zachodzi ścisła współzależność. Grupę drugą stanowią czynniki egzogenne. Związane są one ze środowiskiem domowym dziecka oraz z nowym środowiskiem, do którego ma się ono przystosować. Wśród czynników związanych z rodziną wymienione są: status społeczny, warunki bytowe, struktura i liczba członków rodziny, oraz wzajemne stosunki między nimi, postawy rodziców i związany z tym system wychowawczy.
Dziecko siedmioletnie dysponuje jeszcze niewielkim zasobem umiejętności i strategii przystosowawczych. Jego układ nerwowy cechuje niska odporność, za to wysoka wrażliwość i męczliwość. Środowisko, do którego dziecko próbuje się przystosować, jest dla niego całkowicie nowe pod względem ról społecznych, norm i zasad postępowania. Pierwszoklasista jest więc w sytuacji, gdy słaby układ adaptacyjny musi pokonać wyjątkowo trudne przeszkody.
Ważnym czynnikiem pomyślnej adaptacji dziecka do wymagań szkoły jest dobry stan zdrowia. Choroby, nawet te krótkotrwałe osłabiają organizm dziecka. Absencja spowodowana chorobą powoduje opuszczanie lekcji, a w konsekwencji konieczność nadrabiania powstałych zaległości. Zwiększony wysiłek ze strony dziecka wiąże się często z ograniczaniem snu i odpoczynku w ciągu dnia, oraz zawężaniem kontaktów z rówieśnikami.
Inną grupę dzieci zagrożonych nieprawidłową adaptacją stanowią dzieci o zaburzonej równowadze procesów nerwowych. W niekorzystnej sytuacji są zarówno dzieci wykazujące w zachowaniu przewagę procesów hamowania (na ogół małomówne, często onieśmielone, czasami apatyczne), jak i pobudzone, o takich cechach jak gadatliwość, powierzchowne zainteresowanie otoczeniem, łatwość zmieniania przedmiotu zainteresowania.
Obecnie podkreśla się, że sukces dziecka w szkole nie zależy wyłącznie od umiejętności w zakresie czytania, pisania i liczenia. W dużej mierze warunkuje go zdolność radzenia sobie ze zmęczeniem, negatywnymi emocjami i trudnymi sytuacjami, pewność siebie, rozumienie tego co mówi nauczyciel i podporządkowanie się jego poleceniom. Środowisko rodzinne jest pierwotnym i naturalnym środowiskiem rozwojowym dziecka. To ono dostarcza dziecku pierwszych doświadczeń pozwalających na wykształcenie korzystnych dla adaptacji postaw, a więc również sposobów realizacji roli ucznia. Pozytywne postawy: akceptacji, uznania praw dziecka, rozumnej swobody i współdziałania zaspokajają potrzebę miłości, szacunku, samourzeczywistnienia i kontaktu społecznego. Dziecko o negatywnych doświadczeniach, które czuje się niekochane i odrzucone, nieufne wobec obcych osób potrzebuje więcej czasu, aby przystosować się do nowych warunków. Dziecko o dużym poczuciu bezpieczeństwa, ufające dorosłym potrzebuje tego czasu niewiele.
Analiza literatury wykazała, że istnieją dwie grupy czynników mogących wpływać na poziom zdolności przystosowawczych dziecka. Grupę pierwszą stanowią czynniki wrodzone. Wśród nich istotne są: płeć, wiek, indywidualne cechy układu nerwowego, stan zdrowia, ogólny poziom psychoruchowego rozwoju dziecka. Między tymi elementami zachodzi ścisła współzależność. Grupę drugą stanowią czynniki egzogenne. Związane są one ze środowiskiem domowym dziecka oraz z nowym środowiskiem, do którego ma się ono przystosować. Wśród czynników związanych z rodziną wymienione są: status społeczny, warunki bytowe, struktura i liczba członków rodziny, oraz wzajemne stosunki między nimi, postawy rodziców i związany z tym system wychowawczy.
Dziecko siedmioletnie dysponuje jeszcze niewielkim zasobem umiejętności i strategii przystosowawczych. Jego układ nerwowy cechuje niska odporność, za to wysoka wrażliwość i męczliwość. Środowisko, do którego dziecko próbuje się przystosować, jest dla niego całkowicie nowe pod względem ról społecznych, norm i zasad postępowania. Pierwszoklasista jest więc w sytuacji, gdy słaby układ adaptacyjny musi pokonać wyjątkowo trudne przeszkody.
Ważnym czynnikiem pomyślnej adaptacji dziecka do wymagań szkoły jest dobry stan zdrowia. Choroby, nawet te krótkotrwałe osłabiają organizm dziecka. Absencja spowodowana chorobą powoduje opuszczanie lekcji, a w konsekwencji konieczność nadrabiania powstałych zaległości. Zwiększony wysiłek ze strony dziecka wiąże się często z ograniczaniem snu i odpoczynku w ciągu dnia, oraz zawężaniem kontaktów z rówieśnikami.
Inną grupę dzieci zagrożonych nieprawidłową adaptacją stanowią dzieci o zaburzonej równowadze procesów nerwowych. W niekorzystnej sytuacji są zarówno dzieci wykazujące w zachowaniu przewagę procesów hamowania (na ogół małomówne, często onieśmielone, czasami apatyczne), jak i pobudzone, o takich cechach jak gadatliwość, powierzchowne zainteresowanie otoczeniem, łatwość zmieniania przedmiotu zainteresowania.
Obecnie podkreśla się, że sukces dziecka w szkole nie zależy wyłącznie od umiejętności w zakresie czytania, pisania i liczenia. W dużej mierze warunkuje go zdolność radzenia sobie ze zmęczeniem, negatywnymi emocjami i trudnymi sytuacjami, pewność siebie, rozumienie tego co mówi nauczyciel i podporządkowanie się jego poleceniom. Środowisko rodzinne jest pierwotnym i naturalnym środowiskiem rozwojowym dziecka. To ono dostarcza dziecku pierwszych doświadczeń pozwalających na wykształcenie korzystnych dla adaptacji postaw, a więc również sposobów realizacji roli ucznia. Pozytywne postawy: akceptacji, uznania praw dziecka, rozumnej swobody i współdziałania zaspokajają potrzebę miłości, szacunku, samourzeczywistnienia i kontaktu społecznego. Dziecko o negatywnych doświadczeniach, które czuje się niekochane i odrzucone, nieufne wobec obcych osób potrzebuje więcej czasu, aby przystosować się do nowych warunków. Dziecko o dużym poczuciu bezpieczeństwa, ufające dorosłym potrzebuje tego czasu niewiele.
Psycholog Beata Kalinowska
PORADNIA PSYCHOLOGICZNO- PEDAGOGICZNA w Kołobrzegu
Zaprasza uczniów klas I z trudnościami adaptacyjnymi do udziału w grupie terapeutycznej.
Proponujemy bezpłatne zajęcia prowadzone przez specjalistów Poradni w ramach Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,
kontakt telefoniczny 094 3545447- Beata Kalinowska
